Kerkelijke liederen in Gaasterland

“Door de nacht van smart en zorgen”

De titel is de eerste regel van het eerste couplet uit de Zangbundel van Johannes de Heer, lied 477. Het oorlogslied dat zeer velen moed en vertrouwen gaf en geeft.

1 Door de nacht van smart en zorgen,
schrijdt de stoet der pelgrims voort,
zingend lied’ren van de morgen,
nu het nieuwe licht weer gloort.

 

3 God is zelf vooraan gestreden,
Hij verlicht, verlost zijn volk,
baant het pad, dat wij betreden,
en verjaagt de donk’re wolk.

 

5 Eén het lied, dat duizend lippen
heffen als met énen mond,
één de strijd, één de gevaren,
één het doel, in God gegrond.

 

7 Voorwaarts dan, o reisgezellen!
Voort! Het kruis zij onze kracht.
Draagt Zijn smaad en laat u stellen
in Zijn dienst, het moet volbracht!

 

8 Eens komt dan het groot ontwaken,
eens de zege op de dood.
Dan zal God een einde maken
aan ellend’ en allen nood. 

Gereformeerde kerk Wyckel met pastorie

Zondag 12 mei 1940. Eerste Pinksterdag. Ds. S.J. de Boer, Gereformeerd predikant in Wijckel, laat Psalm 118:12 zingen:

Dit is de dag, de roem der dagen,
Dien Israëls God geheiligd heeft.
Laat ons verheugd, van zorg ontslagen,
Hem roemen, die ons blijdschap geeft.
Och Heer, geef thans Uw zegeningen;
Och Heer, geef heil op dezen dag;
Och dat men op deez’ eerstelingen
Een rijken oogst van voorspoed zag.                                     

Diete Groenewold-Hofman hoort na afloop van deze dienst iemand bij de dominee de opmerking maken dat Psalm 79:1 meer van toepassing was geweest.

Getrouwe God, de heid’nen zijn gekomen;
Zij hebben stout uw erfland ingenomen;
Jeruzalem, de tempel, Uw altaren,
‘t Ligt al verwoest door die geweldenaren.
Uw knechten zijn geveld door hun verwoed geweld.
Hun lijken, onbegraven, verzaden na hun dood.
't Gediert’ in hongersnood:
en gier en kraai en raven.

Gereformeerde Kerk Hersteld Verband Nijemirdum

10 september 1940. De landelijke Gereformeerde Kerk in Hersteld Verband spreekt uit dat rechtmatig overheidsgezag bij de Koningin berust. Veel gezongen liederen bij GerKHV in Nijemirdum waren:  Ere zij God; Daar ruist langs de wolken; Veilig in Jezus armen; Heer ik hoor van rijken zegen; O kom, O kom, Immanuel. In de oorlog werden hier veel nationale liederen gezongen uit Valerius gedenkklanken en vooral het lied: Voorwaarts Christenstrijders:

Voorwaarts, Christenstrijders, drukt uws Konings spoor.
Met Zijn heil'ge kruisvaan gaat ons Jezus voor.
Weest voor Zijn bevelen, wat u dreigt, nooit doof.
Toont, hoe bang 't u worde, in Zijn woord geloof.

Refrein:
Voorwaarts, Christenstrijders, drukt uws Konings spoor;
met Zijn heil'ge kruisvaan gaat ons Jezus voor.

't Was Zijn woord bij 't scheiden: volg Mij onvervaard.
Ook u wordt verdrukking, smaadheid niet gespaard.
Maar Ik heb verwonnen 's werelds vorst; Zijn macht
        
zal uw trouw beproeven. Waakt! Strijdt in Mijn kracht.

Refrein

Voorwaarts, opwaarts, broeders, werpt Zijn sterkte neer;
velt wie tegenstreven, 't geldt uws Konings eer.
Hij heeft overwonnen, heerst op 's Vaders troon;
strijdt, volhardt ten einde. 't Geldt Zijn eer, uw kroon.

Refrein

 

Voormalig Gereformeerde kerk Balk

Benjamin Herrezn. Steegenga uit Balk begint in 1942 aan zijn nimmer aflatende dagelijkse verzetsactiviteiten. Hij bijt zich vast in het laatste gedeelte uit Jesaja 16: 3: “Verbergt de verdrevenen en meldt den omzwervenden niet”. Inspirerende liederen werden in de Geref. Kerk gevonden in Psalm 138:4 “Als ik omringd door tegenspoed bezwijken moet”; Psalm 89: 8 “Gij toch, Gij zijt hun roem, de kracht van hunne kracht” en met name Psalm 68:1

De Heer zal opstaan tot den strijd;
Hij zal Zijn haters wijd en zijd,
Verjaagd, verstrooid doen zuchten.
Hoe trotsch Zijn vijand wezen moog,
Hij zal voor Zijn ontzaglijk oog,
Al sidderende vluchten.
Gij zult hen , daar G’ in glans verschijnt,
Als rook en damp, die ras verdwijnt,
Verdrijven en doen dolen.
,t Godlooze volk wordt haast tot asch;
’t Zal voor uw oog vergaan als was
dat smelt voor gloênde kolen.

10 september 1943: Overval op rijdend distributieteam in Rijs. De gemeenteambtenaren Jisk Beimin, Onne de Vries en Bauke Kuiper worden met de politieagenten Jacob Helder en Klaas Walda onderweg door 4 mannen overvallen. De beide politiemensen worden 7 maanden gevangengezet. Jacob Helder maakt in april 1944 een lijst met liederen die hij collega Walda in de cel regelmatig hoorde zingen: Dan ga ik op tot Gods altaren; Ja Amen ja; Maar de Heer zal uitkomst geven; Ruwe Stormen mogen woeden; Ik wens te zijn als Jezus; Grijp toch de kansen door God u gegeven; Heer, ik hoor van rijke zegen en tenslotte: Als g’ ín nood gezeten:

Als g' in nood gezeten, geen uitkomst ziet,
wil dan nooit vergeten: God verlaat u niet.
Vrees toch geen nood! 's Heren trouw is groot,
en op 't nacht'lijk duister, volgt het morgenrood.
Schoon stormen woeden, ducht toch geen kwaad;
God zal u behoeden, uw toeverlaat.

 God blijft voor u zorgen, goed is de Heer,
en met elke morgen, keert Zijn goedheid weer.
Schoon g' in 't verdriet, nergens uitkomst ziet,
groter dan de Helper, is de nood toch niet.
Wat ons ontviele, Redder in nood,
redt slechts onze ziele, uit zond' en dood.

 

Nederlands Hervormde kerk Wijckel

Verzetsstrijder en onderduiker Jacobus Boomsma is zondag 5 november 1944 thuis bij zijn gezin. Hij vraagt interne dienstbode Geertje de Jong nog om koerierster te worden. De volgende dag wordt hij ’s morgens in Sneek doodgeschoten. Zondagavond had hij thuis nog op het harmonium meerdere liederen gespeeld waarbij hij zong. Liederen zoals “Zal eeuwig zingen van Gods goedertieren heen’ en andere liederen van Woensel Kooij. Ook zong hij liederen uit: “Geestelijke liederen uit de schat der eeuwen”. Dat waren : ‘Waar is des Christen Vaderland? Is het Nederland of is het Frankenland? Is het waar de Rijn en Donau stroomt?’ En tenslotte “Oh neen, Oh neen, naar het eeuwig Vaderland leidt God mij heen”.

17 april 1945. Gaasterland wordt ’s middags bevrijd. ’s Avonds feest in Balk. Gereformeerde kerkenraad in Balk vergadert gewoon door. Jesaja 12 “Danklied der verlosten” wordt gelezen:

1 En te dienzelfden dage zult gij zeggen: Ik dank U, HEERE! dat Gij toornig op mij geweest zijt, maar Uw toorn is afgekeerd, en Gij troost mij.
2 Ziet, God is mijn Heil, ik zal vertrouwen en niet vrezen; want de Heere HEERE is mijn Sterkte en mijn Psalm, en Hij is mij tot Heil geworden.
3 En gijlieden zult water scheppen met vreugde uit de fonteinen des heils;
4 En zult te dienzelfden dage zeggen: Dankt den HEERE, roept Zijn Naam aan, maakt Zijn daden bekend onder de volken! vermeldt, dat Zijn Naam verhoogd is.
5. Psalmzingt den HEERE, want Hij heeft heerlijke dingen gedaan; zulks zij bekend op den gansen aardbodem.
6 Juich en zing vrolijk, gij inwoners van Sion! want de Heilige Israëls is groot in het midden van u.

9 mei 1945. Jeen Hornstra wordt herbegraven in Wijckel. Gezongen wordt Psalm 89:19 : Gedenk O Heer, hoe zwak ik ben” en Psalm 42:3 en 5: “O, mijn ziel wat buigt gij u neder” en “Maar de Heer zal uitkomst geven”. Ook werd Gezang 58: 7 en 9 gezongen met o.a. “Ruwe Stormen mogen woeden”. Het slot was Gezang 130 vers 1 en 2: “Uit diepten van ellende”.

Lokaal Sondel (foto www.riedo.nl)

Sondel

12 juni 1945. Jacobus Boomsma wordt voor de derde maal begraven. Nu in Sondel. Hier wordt Ps. 89:1 gezongen: “Ik zal eeuwig zingen van Gods goedertierenheen. Tenslotte werd het lied gezongen: ’T is Uwe zaak, O Hoofd en Heer. Het lied staat beschreven in “Geef ere de Here”. Christelijke Liederen voor Gezin, School en Zondagsschool. Het lied is ook opgenomen in de bundel van Johannes de Heer als lied 211 met enkele andere woorden.

’t Is Uwe zaak, o Hoofd en Heer,
De zaak waarvoor wij staan;
En daar het geldt Uw Zaak Uw eer,
Kan zij niet ondergaan.
Maar ‘t tarwegraan, opdat het blij
Ontspruite en groeie en vruchtbaar zij
Moet sterven in der aarde schoot,
Eerst aan het eigen leven dood,
Door sterven dood, Aan ‘t eigen leven dood! 

Uw weg ten hemel ging langs ‘t kruis
O Jezus, Gij, ons Hoofd,
Zóó leidt G’ ook naar het vaderhuis
Een ieder, die gelooft.
Doe ons maar deelen evenzeer
In ‘t lijden en de zege, Heer,
En breng ons dan uit allen nood
Omhoog in ‘t licht door Uwen dood,
Door uwen dood, In ‘t licht door Uwen dood!

 

 

Doopsgezinde kerk Balk

Rooms Katholieke kerk Balk

Nederlands Hervormde kerk Balk