Taspraak 4 maaie 2015 Nijemardum troch Jan Geert Vogelzang.
It Nasjonaal Komitee 4 en 5 maaie betinkt elts jier in nij tema. Foar dit jier 2015 is it tema:
Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.
Tank foar de útnoeging om as skiednisleafhawwer fan Gaasterlânske WO II saken hjir efkes stil te stean by oarlochsslachtoffers en dan benammen yn Nijemardum. Wy stean efkes stil by alle slachtoffers dy’t yn 1940-1945 fallen binne en wy stean stil by de befrijing fan Dútske en Japanske ûnderdrukking. Wy meie de eagen hjirfoar net slute want de wrâld liket wol yn brân te stean: der binne oarlogen en der is grutskalich oarlochsgeweld. Frijheid is noch altyd net fansels sprekkend. Dêrom moatte leare fan it ferline en de ferhalen oer ferskrikkingen, ûnderdrukkingen en de wrede besetting moatte hieltyd op ’e nij trochferteld wurde sadat it nea wer barre sil.
De oarloagen binne op dit stuit betreklik fier fan ús ôf en dan seit ús it minder. As it tichteby komt dan wurdt alles oars en hat it ús ferskerpte oandacht. Wy sjogge it hast alle dagen op de TV en dan begjint it gewoan te wurden. Dêrom is it jûn goed om efkes stil te stean.
Om de oarloch 1940-1945 te betinken is it goed om de wandieden wat tichteby te heljen sadat it begrypliker wurdt. Hjir yn Nijemardum binne ek ferhalen te fertellen oer oarlochsslachtoffers. Net allinne ferstoarne persoanen mar ek harren efterlitten famyljes rekkenje ik dêrby ta de slachtoffers.
- It begjint op 8 novimber 1941 as efter de pleats fan Teunis Wagenaar oan de Hoitebuorren om 6.30 oere in Whitley-bommenwerper delkomt. Fjouwer slachtoffers lizze hjir begroeven.
- 29 maart 1943 wurdt in Wellington fleantúch delsketten by Teakesyl en de 3 slachtoffers hawwe hjir harren lêste rêstplak.
- 23 april 1943. De 24 jierrige fytsemakker Hendrik Muizelaar út Nijemardum wie ferplicht nei Dútslân stjoerd om foar de Dútsers te wurkjen by de Leanwurken yn Dútslân. Hy hearde by de alderearste groep Gaasterlanners yn maaie 1942 dy’t nei Dútslân moasten. Nei in perioade fan 11 moannen stjert Hendrik yn it Knappschafts Krankenhaus van Hohenmoelzen by Erfurt oan de besmetlike Readfonk. Fanwege dy sykte is hy kremeard. Hy wie berne op 21 july 1918 yn Aldemardum en wenne hjir yn Nijemirdum as soan fan molkrider Steffen Muizelaar en Klaaske Muizelaar-van der Goot
- 14 maart 1945. By Lucas Bouma oan de Griene Singel sitte 25 ûnderdûkers. Troch ferrie wurde dy dei dêr 7 persoanen oppakt. It is net bekend wat der fan dy sân man wurden is. Yn Nijemardum tinkt men te witten wa de ferrieder is, dochs it bewiis is net te leverjen.
- It lêste feit yn Nijemirdum is dat op 6 april 1945 oan de Sânfurterhoeke fiif fersetswurkers út oare gemeenten fusilleard binne. De basisskoalle Nijemardum hâldt dêr alle jierren in betinking.
- Fansels wiene der ek noch wol oare materiële foarfallen doch it giet hjoed om slachtoffers.
Oan de Aldemardumer Kust binne yn de oarloch 6 fleantúchbemanningen fûn dêr’t twa fan hjir as ûnbekend persoan begroeven binne. Beide persoanen binne as ûnbekende RAF sersjants hjir begroeven. Troch hobbymjittige oarlochsstúdzje wurde de eagen net foar it ferline sluten mei ûnderoaren as doel om der noch wat foar de hjoeddeistige wrâld fan betsjutting wêze te kinnen.
Foarich jier fûn ik op ynternet in oersjoch fan alle fleantúchkresjes yn de Iselmar 1940-1945. Ik socht nei de datum fan om en de by de oanspieldatum fan 28 mei 1942 doe’t Pieter de Jong út Aldemardum in Ingelske militêr driuwen seach dy’t hjir begroeven is. De identiteit koe net fêststeld wurde.
Twa dagen earder wie by Laaxum de RAF sersjant Considine fûn. Hy wie fan it op 10 en 11 april delstoarte fleantúch by Medemblik. By dy skiednisskriuwing wie noch ien ûnbekend bleaune sersjant. Dit moat dus dan wol de ûnbekende persoan wêze dy’t hjir begroeven leit. De Stifting Missing Airmen Memorial Foundation ûnderskriuwt myn fysje en soe kontakt opnimme mei Ingelân.
Mocht der famylje wêze dy’t nei 72 jier witte wol wêr’t harren famyljelid stoarn is, dan kin der in DNA test nommen wurde. Nei alle warskynlikheid leit hjir de 23 jierrige RAF frijwilliger, sersjant Thomas Hill McGrenery. Hy wie “draadloze” operator en boardskutter. Mear is der noch net te fertellen.
Troch de eagen net te sluten foar it ferline kin der miskien dúdlikheid komme foar de famylje fan Thomas Hill McGrenery. Nijemardum hat no miskien in namme foar in oant no ta ûnbekend fleantúchbemanningslid.
Litte wy Thomas Hill McGrenery meinimme yn ús oarlochsbetinking.
Toespraak 4 mei 2015 in Nijemirdum door Jan Geert Vogelzang.
Het Nationaal Comité 4 en 5 Mei bedenkt ieder jaar een nieuw thema. Voor dit jaar 2015 is het thema:
"Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst"
Hartelijk dank voor de uitnodiging om als geschiedenisliefhebber van Gaasterlandse WO II zaken hier even stil te staan bij oorlogsslachtoffers en dan vooral in Nijemirdum. Wij staan even stil bij alle slachtoffers die in 1940 – 1945 gevallen zijn. Wij staan ook stil bij de bevrijding van Duitse en Japanse onderdrukking. Hiervoor mogen wij de ogen niet sluiten, want de wereld lijkt wel in brand te staan: er zijn oorlogen en er is grootschalig oorlogsgeweld. Vrijheid is nog altijd niet vanzelfsprekend. Daarom moeten wij van het verleden leren. De verhalen over verschrikkingen, onderdrukking en de wrede bezetting moeten steeds opnieuw worden doorverteld, zodat er nooit weer oorlog zal zijn.
De oorlogen zijn op dit moment betrekkelijk ver bij ons vandaan en dan zegt oorlog ons iets minder. Als het dichterbij komt dan wordt alles anders en heeft dat onze verscherpte aandacht. Wij zien dat bijna alle dagen op de TV en dan begint het gewoon te worden. Daarom is het vanavond goed om even stil te staan.
Om de oorlog 1940 – 1945 te herdenken is het goed om de oorlogsdaden dichterbij te halen, zodat het begrijpelijker wordt voor ons. Hier in Nijemirdum zijn ook verhalen te vertellen over oorlogsslachtoffers. Niet alleen overleden personen, maar ook hun achtergebleven families reken ik daarbij tot de slachtoffers.
- Het begint op 8 november 1941 als achter de boerderij van Teunis Wagenaar aan de Hoitebuorren om 6.30 uur in Whitley bommenwerper neerstort. Vier slachtoffers liggen hier begraven.
- 29 maart 1943 wordt een Wellington vliegtuig neergeschoten bij Tacozijl en de drie slachtoffers hebben hier hun laatste rustplaats.
- 23 april 1943. De 24-jarige fietsenmaker Hendrik Muizelaar uit Nijemirdum werd verplicht naar Duitsland gestuurd om voor de Duitsers te werken bij de Leanwerken in Duitsland. Na een periode van 11 maanden overlijdt Hendrik in het Knappschaftkrankenhaus van Hohenmoelzen bij Erfurt aan de besmettelijke ziekte roodvonk. Vanwege die ziekte is hij gecremeerd. Hij was op 21 juli 1918 in Oudemirdum geboren en woonde hier in Nijemirdum als zoon van melkrijder Steffen Muizelaar en Klaaske Muizelaar – van der Goot.
- 14 maart 1945. Bij Lucas Bouma aan De Griene Singel zitten 25 personen ondergedoken. Door verraad worden die dag daar zeven personen opgepakt. Het is niet bekend wat er van die zeven personen geworden is. In Nijemirdum denkt men de verrader te kennen maar het bewijs was niet leverbaar.
- Het laatste feit in Nijemirdum is dat op 6 april 1945 aan de Zandvoorderhoek vijf verzetswerkers zijn gefusilleerd uit andere gemeenten. De basisschool Nijemirdum houdt daar ieder jaar een herdenking.
- Uiteraard zijn er nog wel meer materiële voorvallen, maar het gaat vandaag om slachtoffers.
Aan de Oudemirdumer kust zijn in de oorlog zes vliegtuigbemanningsleden in het water gevonden, waarvan twee onbekende personen hier begraven liggen. Door mijn hobby, het bestuderen van de oorlog, sluiten we de ogen niet voor het verleden en dat kan van betekenis zijn voor de wereld van vandaag.
Vorig jaar vond ik op internet een overzicht van alle vliegtuigcrashes in het IJsselmeer van 1940 tot 1945. Ik zocht naar de vinddatum van ongeveer 28 mei 1942 toen Pieter de Jong uit Oudemirdum een Engelse piloot zag drijven. De identiteit kon niet worden vastgesteld en de begrafenis heeft hier in Nijemirdum plaatsgevonden.
Twee dagen eerder – 26 mei 1942 – was bij Laaxum de RAF-sergeant Considine gevonden. Hij was bemanningslid van het in de nacht van 10 op 11 april 1942 neergestorte vliegtuig bij Medemblik. Bij die geschiedschrijving was nog een onbekend gebleven sergeant. Dat moet dan toch wel de onbekende persoon zijn die hier begraven ligt. De Friese Stichting Missing Airmen Memorial Foundation onderschrijft mijn visie en zou contact opnemen met Engeland.
Mocht daar familie zijn die na 72 jaar wil weten waar hun familielid gestorven is, dan kan er een DNA test worden afgenomen. Naar alle waarschijnlijkheid ligt hier de 23-jarige RAF-vrijwilliger, sergeant Thomas Hill McGrenery. Hij was “draadloze” operator en boordschutter. Meer is er op dit moment niet van te vertellen.
Door de ogen niet te sluiten voor het verleden kan er misschien duidelijkheid komen voor de familie van Thomas Hill McGrenery. Nijemirdum heeft nu misschien een naam voor een tot nu toe onbekend vliegtuigbemanningslid.
Laten wij Thomas Hill McGrenery meenemen in onze oorlogsherdenking.